Η αντικειμενική συνειδητοποίηση ότι φερθήκαμε με αρνητικό τρόπο απέναντι στον εαυτό μας ή στους άλλους μας προκαλεί ενοχές. Οι ενοχές μας οδηγούν σε αντιπαραγωγικές πράξεις οι οποίες ενισχύουν το αίσθημα αναξιότητας. Ωστόσο αρκετές φορές οι ενοχές μπορεί να είναι υγιείς και χρήσιμες αφού οι ενοχές είναι το συναίσθημα που έχουμε όταν κάνουμε «κάτι» το οποίο με τη λογική κρίνουμε ότι είναι ηθικά λανθασμένο ή άδικο. Ακόμα και η σκέψη ότι μπορεί να κάνουμε κάτι άσχημο μπορεί να μας προκαλέσει ενοχές. Αυτός ο ψυχολογικός μηχανισμός λειτουργεί για να αποτρέπει τόσο τα μικρά παιδιά αλλά και εμάς τους ενήλικες από το να κάνουμε κάτι «άσχημο». Έτσι, οι υγιείς ενοχές, είναι η λογική και δίκαιη φωνή της συνείδησής μας. Επιπρόσθετα αυτή η ενοχική συνείδηση μας βοηθά να τηρούμε τους βασικούς κανόνες της κοινωνίας και της οργανωμένης ζωής, ώστε να είμαστε «καλοί».
Ωστόσο υπάρχουν και οι ενοχές που αισθάνεται κανείς επειδή ο περίγυρός του τον πιέζει να φερθεί με συγκεκριμένο τρόπο, κι έτσι το άτομο αυτό αισθάνεται άσχημα γιατί δεν έχει την επιβράβευση ή την επιδοκιμασία των άλλων. Με αυτή την έννοια, οι ενοχές είναι οι τύψεις και η ντροπή που νιώθει κανείς όταν αισθάνεται ότι οι πράξεις του κρίθηκαν αρνητικά από τους άλλους. Πολλές φορές η πίεση από το οικογενειακό και το φιλικό περιβάλλον δημιουργεί αυτού του είδους τις ενοχές.
Οι πραγματικές ενοχές διακρίνονται εύκολα, διότι πάντα υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πράξη που έχει προηγηθεί! Το άτομο έκανε κάτι που πραγματικά δεν ήταν ηθικά σωστό, κι έτσι θα το έκρινε η πλειοψηφία των ανθρώπων ή οι άγραφοι κανόνες της κοινωνίας.
Με λίγα λόγια θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ενοχές είναι μια επιθετικότητα στραμμένη προς τον εαυτό μας. Προκύπτουν από τη σύγκριση που κάνει κανείς ανάμεσα στον εαυτό του και τους άλλους και θεωρεί ότι δεν ανταποκρίνεται σε κάποιες προϋποθέσεις. Μερικά άτομα αισθάνονται ενοχές επειδή είναι ευτυχισμένα ή επιτυχημένα. Μπορεί ακόμα να φτάσουν στο σημείο να σαμποτάρουν τον εαυτό τους και να οδηγηθούν σε αυτοκαταστροφικές πράξεις.
Αναμφίβολα οι περισσότεροι έχουμε κάνει κάποιο «λάθος» σε κάποια δεδομένη στιγμή ή δεν κάναμε κάτι που θα έπρεπε να είχαμε κάνει. Το «λάθος» αυτό μας γεμίζει ενοχές. Για να απαλλαγούμε από τα ενοχικά συναισθήματά μας, θα πρέπει να ξεκινήσουμε διερευνώντας την πηγή τους:
Τι έκανα ή δεν έκανα και μου δημιουργεί ενοχικά συναισθήματα;
........................................
Ποιες ηθικές αρχές έχω παραβεί;
........................................
Οι ηθικές αυτές αρχές είναι γενικά παραδεκτές και αποδεκτές ή αποτελούν κάποιο δικό μου κριτήριο με το οποίο ελάχιστοι άλλοι θα συμφωνούσαν;
......................................
Οι δικές μου ενοχές... αποτελούν «μικρά» και «μεγάλα» ΜΥΣΤΙΚΑ που θα ήθελα να παραμείνουν έτσι για όσο καιρό το επιθυμώ και για όσο καιρό αντέξω...
Συγγνώμη, που δεν μπορώ να τα μοιραστώ μαζί σας! Το συγγνώμη είναι μια λέξη που λέμε συχνά, μακάρι να μην υπήρχε τέτοια ανάγκη!
Εσύ νιώθεις ενοχές;
